Việc kiểm định khí thải sẽ dễ dàng hơn khi áp dụng xe chuyên dùng và kinh nghiệm từ các nước

Gần 3.000 cơ sở đủ điều kiện kiểm định khí thải

Theo thống kê từ Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, đến giữa tháng 6/2024, cả nước đã có 75.772.419 phương tiện bao gồm mô tô, xe máy và xe máy điện. Dự báo, nếu tốc độ tăng trưởng xe máy hiện tại vẫn duy trì ở mức 7,6% mỗi năm, đến năm 2025, Hà Nội sẽ có khoảng 7,3 triệu xe máy và năm 2030 sẽ lên tới 7,7 triệu. Tại TP.HCM, số lượng xe máy đã đạt khoảng 8 triệu, trong đó gần 68% là xe đã sử dụng trên 10 năm, chiếm phần lớn trong tổng số phương tiện lưu hành.

Để thực hiện kiểm định khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy, ngoài việc tận dụng các cơ sở đăng kiểm xe cơ giới hiện có, Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường (KHCN&MT) cùng Cục Đăng kiểm đã nghiên cứu và tham khảo kinh nghiệm từ một số quốc gia trong khu vực. Đồng thời, phối hợp với Hiệp hội các nhà sản xuất, nhập khẩu xe máy Việt Nam (VAMM) để đề xuất sử dụng các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng xe mô tô, xe gắn máy của các đại lý trong Hiệp hội và các cơ sở xã hội hóa khác nhằm tham gia vào quy trình kiểm định khí thải.

Theo khảo sát, hiện nay trên cả nước có gần 3.000 cơ sở đủ điều kiện thực hiện kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy, giúp giảm thiểu tối đa tình trạng ùn tắc tại các cơ sở kiểm định. Việc sử dụng các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng xe không chỉ tiết kiệm chi phí đầu tư cơ sở vật chất mà còn giúp giảm giá dịch vụ kiểm định khí thải, từ đó giảm thiểu gánh nặng chi phí cho người dân khi thực hiện kiểm định phương tiện của mình.

Cùng với việc hoàn thiện các quy định pháp luật về kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy, Cục Đăng kiểm Việt Nam cũng sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích và hiệu quả khi tuân thủ quy định môi trường, cũng như trách nhiệm bảo dưỡng phương tiện.

Đồng thời, Cục Đăng kiểm sẽ tổ chức các khóa đào tạo cho đăng kiểm viên và nhân viên nghiệp vụ, giúp các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất và nguồn nhân lực để đảm bảo việc triển khai kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy một cách hiệu quả.

Bên cạnh đó, Bộ Giao thông Vận tải đã bổ sung quy định về cơ sở kiểm định khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy, phù hợp với yêu cầu của Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Một điểm đáng chú ý, việc tổ chức kiểm định khí thải có thể được thực hiện lưu động qua các xe chuyên dùng.

Các xe chuyên dùng này có màu xanh nước biển, trên thân xe có dòng chữ "Xe chuyên dùng kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy" màu trắng, nổi bật trên nền màu xanh nước biển ở hai bên thành xe.

Thiết bị kiểm tra khí thải và các trang thiết bị công nghệ thông tin, hệ thống camera giám sát phải được lắp đặt cố định trên xe chuyên dùng, đảm bảo công tác kiểm định diễn ra liên tục mà không bị gián đoạn. Khi thực hiện kiểm định, cần đặt biển báo hiệu nguy hiểm theo quy định của pháp luật để đảm bảo an toàn giao thông và giúp người tham gia giao thông dễ dàng nhận diện khu vực kiểm định.

Bài học từ thế giới

Kiểm định khí thải xe máy không phải là một điều mới mẻ trên thế giới. Tại Đài Loan (Trung Quốc) - một trong những thị trường tiêu thụ xe máy lớn nhất châu Á, quy định kiểm định khí thải đã được áp dụng gần 30 năm qua. Cơ quan Môi trường Đài Loan yêu cầu xe máy sau 5 năm sử dụng phải kiểm định khí thải định kỳ hàng năm.

Nếu chủ xe không thực hiện kiểm định theo quy định, sẽ bị phạt tiền. Nếu xe không vượt qua bài kiểm tra, chủ xe sẽ phải sửa chữa và kiểm tra lại trong vòng một tháng. Nếu sau 6 tháng, chủ xe vẫn không thực hiện kiểm định, giấy phép sử dụng xe có thể bị hủy bỏ.

Ở Nhật Bản, xe máy và mô tô có động cơ dưới 250 phân khối không cần kiểm định khí thải định kỳ. Tuy nhiên, xe có động cơ trên 250 phân khối phải kiểm định lần đầu tiên sau 3 năm sử dụng và từ lần thứ hai trở đi, kiểm định sẽ được thực hiện mỗi hai năm. Kể từ năm 2020, tất cả xe máy ở Nhật Bản phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5.

Tại Tây Ban Nha, xe máy dưới 50 phân khối phải kiểm định lần đầu sau ba năm sử dụng, trong khi xe từ 50 phân khối trở lên phải kiểm định sau 4 năm. Sau đó, cả hai loại xe sẽ phải kiểm định định kỳ mỗi hai năm. Đặc biệt, với xe từ 50 phân khối trở lên, sẽ phải kiểm tra mức khí thải, trong khi xe dưới 50 phân khối sẽ được miễn quy định này.

Ở Anh, quy định kiểm định khí thải còn nghiêm ngặt hơn khi xe máy trên 3 năm tuổi phải kiểm định mỗi năm một lần. Các hạng mục kiểm tra bao gồm từ đèn, hệ thống lái, hệ thống treo, đến ống xả. Phí kiểm định dao động khoảng 30 bảng Anh. Khoảng 20% xe không vượt qua kỳ kiểm định lần đầu và chủ xe thường phải đưa xe đi sửa chữa đơn giản trước khi quay lại trung tâm kiểm định.

Một số nước trong khu vực Đông Nam Á hiện cũng đã áp dụng kiểm tra khí thải xe máy. Như tại Thái Lan, xe máy có tuổi đời trên 5 năm bắt buộc phải kiểm định khí thải. Phí kiểm định tùy thuộc vào dung tích động cơ: Dưới 150 phân khối, phí kiểm định dao động từ 100 - 300 baht, còn trên 150 phân khối, mức phí sẽ từ 300 - 1.000 baht.

Còn tại Indonesia, quy định kiểm định khí thải xe máy mới chỉ áp dụng tại thủ đô Jakarta. Xe máy sau 3 năm đầu tiên sử dụng phải kiểm định khí thải hàng năm. Nhân viên Sở Giao thông Jakarta và cảnh sát sẽ dừng xe trên đường, sử dụng ứng dụng kiểm tra khí thải và nhập số đăng ký xe để xác định xe có vượt mức khí thải cho phép hay không.

Nếu xe đã kiểm định, chủ xe có thể tiếp tục hành trình. Nếu chưa, xe sẽ được kiểm tra khí thải ngay tại chỗ. Mức phí cho mỗi lần kiểm tra khoảng 2,5USD. Chính quyền Jakarta cũng đề xuất quy định phạt với các phương tiện không vượt qua hoặc chưa thực hiện kiểm định khí thải.